Regionalizm w Małopolsce

Definicje regionalizmu (wybrane)

1. Regionalizm to działanie towarzystw regionalnych i wielu osób, które pielęgnują kulturę „małych ojczyzn", mające na celu upowszechniać wiedzę o dorobku swojego regionu, pielęgnować tradycję, zachować od zapomnienia, kształtując poczucie tożsamości lokalnej.

2. Ruch regionalny tworzą ludzie zafascynowani swoją „małą ojczyzną“, dbający o to, aby cenne elementy kultury nie zostały zapomniane, ale były przekazywane następnym pokoleniom i budowały poczucie wspólnoty.

3. Regionalizm to ruch społeczno-kulturalny dążący do zachowania swoistych cech etnograficzno-kulturowych, charakterystycznych dla danego regionu.
(Wikipedia)

4. Regionalizm-prowincjonalizm, to ruch kulturowy nawiązujący do kultury, obyczajów, języka danego regionu (gwary) obok głównych nurtów kultury ogólnonarodowej.
(Wikipedia)

Początki regionalizmu w Polsce

Korzenie regionalizmu polskiego są w okresie (epoce) romantyzmu. Cechą charakterystyczną to brak niepodległej państwowości polskiej, wymuszało to działanie patriotyczne i pielęgnowanie polskiego dziedzictwa kulturowego w „lokalnych ojczyznach“.

W II Rzeczypospolitej, to przede wszystkim aktywna działalność pedagoga i społecznika Aleksandra Patkowskiego, zwanego „ojcem regionalizmu polskiego“.

Po II wojnie światowej w Polsce następuje centralizacja państwa i ograniczenie roli samorządów - słabnie ruch regionalistyczny (zastępowano tzw. folkloryzmem).

Po 1989 roku nastąpiło zjawisko „przebudzenia regionalnego“. Aktywna działalność towarzystw społeczno- kulturalnych i inicjatyw regionalnych.

W 1994 roku, podczas V Kongresu RTK we Wrocławiu, uchwalona została „Karta Regionalizmu Polskiego“.

W 1995 roku Ministerstwo Edukacji Narodowej wprowadziło program dydaktyczny pt. „Dziedzictwo kulturowe w regionie“. Wprowadził on do szkół wiedzę o regionie i miejscu człowieka w terytorialnie bliskiej mu środowiskowej wspólnocie i kulturze.

Regionalizm w Małopolsce

Małopolska - kraina historyczna Polski (dawniej administracyjnie położona była na terenach obecnych województw: małopolskiego, świętokrzyskiego i lubelskiego), obecnie obejmuje południowo-wschodnią część kraju, w górnym dorzeczu Wisły oraz w dorzeczu górnej Warty. Stolicą Małopolski jest Kraków.

Regiony kulturowe Małopolski

Na obszarze Małopolski wykształciły się regiony kulturowe: Podhale, Zagłębie Krakowskie, Żywiecczyzna, Zagłębie Dąbrowskie, Powiśle Lubelskie, ponad to wiele grup etnograficznych posiadających własne obszary zasięgu kulturowego.

Od 1999 roku, w maju, odbywają się Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego. Impreza trwa dwa dni, podczas których bezpłatnie udostępniane są publiczności zabytki architektury świeckiej i sakralnej, na co dzień zamknięte przed zwiedzającymi.

Kultura w Małopolsce

Funkcjonują 23 Instytucje Kultury, których organizatorem jest Województwo Małopolskie.

Między innymi: Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Małopolski Instytut Kultury w Krakowie, Muzeum Domu Rodzinnego Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach.

Szlak Architektury Drewnianej

Na Szlaku są 252 najcenniejsze zabytkowe obiekty drewniane: kościoły (125), cerkwie (49), dzwonnice, staropolskie dwory, skanseny (9), muzea (16), drewniane wille (30), zespoły zabudowy drewnianej (23), i inne - należące do najcenniejszych zabytków ludowej kultury materialnej.
Szlak powstał w 2001 roku z inicjatywy Województwa Małopolskiego.

Działalność regionalna

W Małopolsce działa kilkaset stowarzyszeń (towarzystw) regionalnych i lokalnych - miłośników „małych ojczyzn“, miast, wsi, zabytków, grup rekonstrukcyjnych. Działają samodzielnie lub są zrzeszeni w większe struktury organizacyjne, związki, federacje.
Między innymi:
- Związek Podhalan, z kilkudziesięcioma Oddziałami w kraju i za granicą.
- Stowarzyszenie Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej, z Oddziałami poza Małopolską.
- Małopolski Związek Regionalnych Towarzystw Kultury (działa od 2003 roku), który zrzesza ponad 20 regionalnych towarzystw kultury z Małopolski; współpracuje również z towarzystwami niezrzeszonymi.

oprac. Stanisław Klich

Osadzenie chochoła na różę przy Rydlówce w Bronowicach - 2015
Fot. Julian Ślusarczyk

V Korowód Bronowicki
Kraków 15. Sierpnia 2016 r.

Galeria foto: fot.Stanisław Klich

Cudowna Moc Bukietów

VII edycja: CUDOWNA MOC BUKIETÓW w Krakowie
15. Sierpnia 2016 roku

ZASADY PRZYJMOWANIA I KATEGORYZACJI BUKIETÓW

We wszystkich kategoriach konkursowych bukiety mają zawierać wyłącznie rośliny pochodzące z miejscowych lasów, łąk i ogrodów ze szczególnym uwzględnieniem ziół (np. mięta, ruta, dziewanna, lebiodka, krwawnik, hyzop, czarnuszka, cząber, rozmaryn i in.) oraz kwiatów polnych i ogrodowych, a także gałązki np. jarzębiny, leszczyny, mirtu. Nie określa się wielkości bukietów. Wszelkie ozdoby, wiązania, czy dodatki muszą mieć charakter ekologiczny (dopuszczalne są wstążki z materiałów naturalnych).

„Tradycyjny Bukiet Zielny” – głównym kryterium oceny jest skład i ilość wykorzystanych ziół i kwiatów. Bukiet musi mieć możliwość by trzymać go w ręce. Dopuszczalna inna forma to naręcze. Zgodnie z małopolską tradycją Tradycyjny Bukiet Zielny zawiera również nabite na patyk jabłko. Bukiet musi mieć jak najwięcej wspólnego z tradycją.
„Profesjonalny Bukiet Florysty” – kryterium oceny to technika ułożenia bukietu i odpowiedni dobór ziół i kwiatów. Inne formy niż bukiet również są dopuszczalne, jak np. wieńce. W tej kategorii liczą się wszelkie innowacyjne rozwiązania, kreatywność.
„Mały Bukiet” – konkurs dla dzieci do 13 roku życia. Kryterium oceny to staranność wykonania oraz dobór ziół i kwiatów. Bukiet musi być wykonany samodzielnie.
Jest to kategoria wyłącznie dziecięca.